Tablets die weer worden ingeruild voor boeken, haperende internetverbindingen die de les vertragen, digiborden die de leraar ouderwets ‘voor de klas’ zetten, terwijl hij zijn leerlingen liever in groepjes zou laten werken: veel scholen willen wel ict gebruiken, maar weten niet goed hoe. Dat leidt soms tot teleurstelling en onnodige kosten. De tech-revolutie gaat zo snel, dat het voor scholen niet altijd gemakkelijk is onderscheid te maken tussen hypes en blijvende ontwikkelingen. Kennisnet, de publieke organisatie voor onderwijs en ict, komt daarom met een technologiekompas, dat scholen helpt met het maken van de juiste keuzes.
Robots, virtual reality, learning analytics… Welke technologietrends zijn blijvend? Welke vernieuwingen kunnen scholen negeren en welke niet? En wanneer moeten ze ergens echt mee aan de slag? Die inschatting maken is vaak lastig, al is het maar doordat er aan alle kanten aan scholen wordt getrokken, onder andere vanuit het bedrijfsleven.
Het Kennisnet Trendrapport, dat tweejaarlijks verschijnt en dat technologische ontwikkelingen beschrijft waarmee scholen nu en in de toekomst geconfronteerd worden, draagt dit jaar niet voor niets de titel ‘Technologiekompas voor het onderwijs’. Het helpt scholen in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs te navigeren in een wereld vol technologische trends en hypes. Een wereld die zich in razend tempo blijft ontwikkelen.
Bewust nadenken over ict
“Van een aantal technologieën zoals learning analytics is inmiddels bewezen dat die het onderwijs beter maken. Als je je leerlingen het beste wilt bieden, kun je de nieuwe mogelijkheden niet negeren”, zegt Michael van Wetering, expert innovatie bij Kennisnet. “Maar nog niet alle scholen denken bewust na over ict en hoe ze die willen inzetten. Het risico is dan dat je dingen over het hoofd ziet. Dan schaf je voor de hele school Chromebooks aan terwijl je wifi niet op orde is. Of je besluit over te stappen op digitaal lesmateriaal, terwijl je onvoldoende bedenkt welke gegevens van leerlingen je wilt verzamelen en hoe je die gaat beschermen.”
Scholen die het meeste rendement uit technologie halen, zullen zich in de toekomst gaan onderscheiden van de rest. Ouders en leerlingen zullen hun schoolkeuze mede hierop gaan baseren, verwacht Toine Maes, algemeen directeur van Kennisnet: “Met dit technologiekompas willen we scholen daarom helpen verstandige keuzes te maken.”
Grote impact op het onderwijs
Klassieke telefonie deed er honderd jaar over voordat het wereldwijd werd gebruikt, internet twintig jaar en smartphones drie jaar. De ontwikkelingen gaan steeds sneller. Het is belangrijk dat scholen op basis van dat inzicht nu al onderbouwde keuzes maken en beslissingen nemen. Doen ze dat niet, dan leidt dat tot onnodige kosten, onbruikbare lesmaterialen, desinvesteringen en – het belangrijkste – tot het niet goed voorbereiden van leerlingen op het leven, leren en werken van de toekomst. Van Wetering noemt het voorbeeld van vliegtuigbouwers die nu al gebruikmaken van virtual reality om complexe bedradingen in Boeings aan te leggen. “We gaan steeds meer digitaal leven, leren en werken. Een exponentieel groeiende hoeveelheid data over ons leven, leerproces en werk ligt in de cloud opgeslagen. Om in de toekomst een zelfstandig bestaan op te kunnen bouwen, moeten kinderen voorbereid worden óp die nieuwe technologieën en mét die nieuwe technologieën. Daar ligt de taak van scholen.”
Geen speculaties maar reële ontwikkelingen
Het technologiekompas bevat geen speculaties. Het beschrijft reële ontwikkelingen zoals cloudcomputing, big data en learning analytics die al gaande zijn. Ook bevat het veel praktische adviezen en instrumenten die scholen kunnen gebruiken bij het opstellen van hun ict-beleidsplan en bij het doen van slimme investeringen. Zo bestaat een goed ict-beleidsplan uit drie elementen:
- Zorg dat je basis op orde is en dat alles werkt. Leraar en leerling moeten ict kunnen gebruiken waar en wanneer dat nuttig is.
- Maak een bewuste overgang naar digitale leermiddelen, benut data met behulp van learning analytics en zorg dat de privacy van leerlingen is beschermd.
Bereid leerlingen voor op een arbeidsmarkt waarin robotisering met menselijke arbeid concurreert. - Overigens is het nooit de techniek die voorop staat, maar altijd het onderwijs, zegt Van Wetering tot slot. “Steeds meer scholen focussen zich op de talentontwikkeling van hun leerlingen, op differentiatie van het leren en op gepersonaliseerd onderwijs. Dat is ook hard nodig wanneer je wilt dat leerlingen zich kunnen handhaven in die nieuwe wereld. Maar scholen doen zichzelf tekort wanneer ze de technologieën die wij beschrijven niet gebruiken bij het realiseren van hun onderwijsmissie.”
Het Kennisnet Trendrapport 2016-2017, dat de titel ‘Technologiekompas voor het onderwijs’ draagt, is gratis te downloaden via kn.nu/trendrapport. Het rapport wordt op woensdag 6 april gepresenteerd op Dé Conferentie voor Onderwijsvernieuwing en ICT 2016 in Groningen.