Het uitzicht op de Maas als een panorama dat voortdurend verandert door de seizoenen heen, het spel van licht, zon en schaduw en de boten die langzaam voorbijglijden. Dat is de plek waar leerlingen van het nieuwe Merletcollege hun pauzes doorbrengen. Directeur Ben Leenen is een tevreden mens: “Het kost me nauwelijks moeite om onze docenten in de pauze te laten surveilleren.”
Fotografie: Arjen Schmitz
Achteraf was iedereen het erover eens dat het een mooi gesprek was, met als leidende thema’s dat onderwijs transparant moet zijn en architectuur ruimte moet creëren in plaats van afsluiten. Aan tafel zaten directeur Ben Leenen, bouwprocesmanager Martin Rolsma van ICSadviseurs, architect en daglichtadviseur Marthijn Reekers van VELUX Nederland en architect Joost Ector van Ector Hoogstad Architecten, die samen met zijn collega Lennaert van Capelleveen het project ontworpen heeft. Ben vertelt hoe trots iedereen uit Cuijk inmiddels op het gebouw is: “Laatst hadden we een Open Dag voor iedereen die interesse had en terwijl er code oranje was afgegeven kwamen veel ouderen van 65 jaar en ouder naar onze school. Mensen uit het dorp zijn inmiddels trots op het gebouw. En als ze het breedbeeld op de Maas hebben gezien zijn ze helemaal verkocht. Op de oude locaties moest je een lokaal in om te zien hoe een ervaren collega werkte. Dat hoef je hier niet te doen; je kijkt overal naar binnen, terwijl we toch het concept van het lokaal hebben gerespecteerd. In het programma van eisen stond dat de inrichting tegemoet moest komen aan het type school dat we zijn; we zijn een regioschool en hebben ons onderwijskundig concept niet veranderd. Toch staan we als vrij traditionele school midden in een ontwikkeling, waarbij dit gebouw helpt om die verandering teweeg te brengen.”
Lees verder onder de foto
Joost knikt: “We leven in een tijd dat alles een game changer moet zijn, maar je moet het kind niet met het badwater weggooien.” Ben knikt: “Hetzelfde maar op een ander niveau geldt ook voor de omgang met afval; prullenbakken trekken afval aan, dus zetten we ze niet meer automatisch bij de kantinetafels en in de lokalen. Gevolg is dat mensen zich bewust worden van hun eigen verantwoordelijkheid om een ruimte schoon te houden. Dat zijn afspraken die je moet blijven nakomen, anders glijdt het af.” Joost knikt: “Verandering van omgeving is de beste manier om een grote stap te zetten in een cultuurverandering en zo moet je een gebouw ook strategisch inzetten. Sommige opdrachtgevers vinden een bouwproces een soort bezoeking, maar dan heb je het niet begrepen. Het is een kans die je op alle fronten moet aanpakken.” Ben lacht: “Transparantie kost moeite, maar als het er eenmaal is willen mensen er waarschijnlijk niet meer van af.”
Lees verder onder de foto
LOCATIE AAN DE MAAS
Ben over de aanleiding: “Het Merletcollege had twee scholen in Cuijk; een havo/vwo-gebouw en een vmbo/mavo gebouw. We vonden het niet langer wenselijk om die vier verschillende richtingen op meerdere locaties aan te bieden en besloten om één nieuwe school te maken. Er was een oorspronkelijke voorkeurslocatie; in het centrum bij het station in combinatie met enkele opleidingen van ROC Leigraaf en de schouwburg of op een locatie aan de Maas. De eerste viel af, omdat de twee overige partijen afhaakten, waardoor voor onze school deze locatie in beeld kwam. De Maas is in deze omgeving zaligverklaard, dus bouwen aan de Maas is logischerwijs een thema.” Joost: “Wat gun je als gemeenschap aan je kinderen? Als het om het bouwen van appartementen of kantoren gaat kan ik me enige commotie wel voorstellen, maar investeren in maatschappelijk vastgoed op zo’n plek is een cadeau aan jezelf.” Ben: “Dit is een prachtige locatie voor kinderen, zo vlak naast de sportvelden en toch goed bereikbaar. In de ochtend lopen de kinderen naar het licht toe en de kantine met uitzicht op de Maas is de mooiste ruimte.”
Lees verder onder de foto
INNOVATIE EN DUURZAAMHEID
“We kozen voor Ector Hoogstad Architecten omdat zij gelijk begonnen over de magie van de plek en die ook echt benutten, terwijl de andere architecten binnen de beperking van het stedenbouwkundig plan kleur den.” Martin Rolsma begeleidde het project vanuit ICSadviseurs: “Het bijzondere is dat vervolgens de architect ons weer mede geselecteerd heeft. Dat heeft tot een mooie samenwerking geleid waarbij we steeds op zoek zijn gegaan naar de balans tussen duurzaam en innovatief. Zo hebben we het ontwerp, dat eerst gedraaid was, geoptimaliseerd. De kunst was om het unieke van de locatie voor iedereen voelbaar en leefbaar te maken.” Zowel bij nieuwbouw als bij renovatiewerken besteedt OMO veel aandacht aan de eisen ten aanzien van energie-efficiëntie gebouwen en het realiseren van een gezond binnenklimaat. Martin: “Als eerste hebben we daarom over duurzaamheid gesproken en gezamenlijk met OMO bepaald om eerst de bouwfysicus te selecteren en zijn of haar visie op duurzaamheid te geven. Door de bevindingen hebben we gekozen om met name aan de buitenring natuurlijk te ventileren en tegelijkertijd de afzuiging naar en vanuit de lokalen te optimaliseren. Door steeds vanuit de essentie te denken zijn er nu minder installaties en is er toch een hoogwaardig binnenklimaat. We hebben een eenvoudige pui gemaakt met royale glas afmetingen en lamellen om nog iets van zoninstraling tegen te gaan. Duurzaamheid zit ook in het compacte karakter, waarbij we 600 m² gewonnen hebben omdat we minder gangen en techniekruimten hebben gebouwd. Dat geld is ingezet in extra kwaliteit, zoals de houten wenteltrap in de kantine en het unieke Maaswatersysteem.”
Lees verder onder de foto
LICHT EN KLEURNUANCES
Marthijn Reekers van VELUX Nederland: “Het is een fantastische landschappelijke plek met veel licht en frisse lucht. We zijn blij dat onze modulaire lichtstraten dat daglicht rijkelijk binnenlaten en met de spuimogelijkheid samen een actief onderdeel zijn van het binnenklimaat concept.” Joost vult aan: “Wij vinden daglicht altijd heel erg belangrijk in onze gebouwen. Helderheid en overvloedig daglicht zijn een rode draad in ons werk en daar zijn we slim in geworden. We weten wat licht van boven doet en hoe effectief dat kan zijn. De dwarsdoorsnede is zo’n veertig meter; hoe kun je dan in het hart van het gebouw de beleving van het daglicht brengen? Over de volle lengte is gekozen voor lichtstraten in de vorm van zadelkappen op het zuiden boven de centrale hal met spiegelende metaalfolie en een aantal losse lichtstraten in het dak. In het metaal zie je de lucht weerspiegelen; een trompe-l’oeil-effect. De kleuren van het licht buiten zorgen voor kleurnuances binnen. Dat zorgt voor een prachtige beleving. We hebben inmiddels heel veel ervaring met oriëntatiegericht ontwerpen, dat voor ons meer betekent dan elk zonnestraaltje buitensluiten. Op de juiste momenten de zon binnenhalen geeft een unieke kwaliteit.”
Lees verder onder de foto
Ben zegt over het licht en de transparantie: “Onze drukste leerling is hier rustiger dan op de oude locatie, omdat hij zich meer bewust is van de anderen en zich daardoor anders gaat gedragen. De wanden van de lokalen zijn volledig van glas zodat je bijna geen scheiding voelt. Onze belangrijkste eis was dat ons onderwijs zichtbaar wordt en mensen kunnen zien wat we doen, niet alleen van buiten naar binnen, maar ook van binnen naar binnen. De enige ruimte waar je niet naar binnen kunt kijken is één spreekkamer.” Joost vult aan: “Ik geloof dat een gemeenschap hechter wordt als je elkaar niet alleen in de pauze tegenkomt, maar elkaar ook in actie ziet. Daardoor groeit het respect en prikkel je de nieuwsgierigheid. Gebouwen zijn van invloed op hoe mensen zich gedragen. Wij willen dat gebouwen mensen bij elkaar brengen en boven zichzelf uit laten stijgen. Dus maak je geen muren om het gedrag te disciplineren, maar denk je na over een meer geavanceerde manier om uitwisseling en synergie te bewerkstelligen.”
Lees verder onder de foto
BELEVING VAN RUIMTE
Joost: “Het maken van kennislandschappen is onze specialisatie. Dat gaat sterk over het maken van kruispunten, hoe is de wandeling in het gebouw, wat is de meest interessante weg en wat kom ik onderweg tegen. Daar kan de centrale ruimte een mooie rol in vervullen. Ik projecteer op de leerling toch een beetje hoe ik zelf in elkaar zit. Dat zoeken naar dynamiek en interactie wil ik overal in het gebouw brengen, waardoor het leren leuker wordt. De kunst is om de centrale plek en ruimten aan de overige activiteiten te koppelen. We wilden geen traditionele gangen waar het stil moet zijn en leerlingen gaan rennen. Waarom we zo’n mooie houten wenteltrap gemaakt hebben? Tja, het leven is te kort voor een lelijke trap!” Ben knikt: “Hij is prachtig en getuigt van echt vakmanschap. Ik heb bij de rondleiding alle leerlingen aan het hout laten voelen. Zo mooi kan techniek zijn.”
Kijk voor meer informatie op velux.nl/modulairelichtstraten en icsadviseurs.nl.
Lees het volledige artikel met veel fraaie foto’s in de online editie van Schooldomein.