De realisatie van een MFA is geen eenvoudig proces. Het heeft invloed op zowel de leefkwaliteit van de omringende bewoners als de leer- en werkomgeving van alle gebruikers. Voldoende voorbereidingstijd en structureel overleg met alle partijen faciliteren een goed eindresultaat. Een goed voorbeeld hiervan is de komst van MFA de Dussenaar in het Brabantse dorp Dussen.
In 2012 heeft de gemeenteraad van gemeente Werkendam het besluit genomen om het oude seniorencentrum naast de kerk te slopen en plaats te maken voor twee basisscholen, een kinderdagverblijf, een sport-/turnzaal, een bibliotheek en een dorpshuis. De centrale ligging van de MFA in het Dussense dorpshart vroeg om een zorgvuldige stedenbouwkundige inpassing en een uitgedacht volumeopbouw. Er is naast de locatie een markant historisch gebouw aanwezig – de H. Maria Geboortekerk – die een duidelijke richting geeft aan het stedenbouwkundige weefsel en het centrale dorpsplein Vrijheidsplein. De MFA is daarom een alzijdig gebouw geworden, met een robuuste uitstraling dat oogt als een historisch gegroeid complex.
Lees verder onder de foto
SPEEDDATE
De gemeente Werkendam organiseerde, in samenwerking met ICSadviseurs, voor deze opgave een Europese Design, Build en Maintain aanbesteding op basis van een UAV-GC contract. Na een voorselectie op basis van referentieprojecten, zijn vijf gegadigden uitgenodigd voor een ‘speeddate’ in vier themarondes. De vijf consortia mochten bij de hoofdgebruikers en duurzaamheidexperts een pitch geven over hun ervaring en werkwijze. Vervolgens hebben drie consortia een voorlopig ontwerp uitgewerkt. Bijzonder aan dit proces was dat de consortia in de gelegenheid zijn gesteld om door middel van vier dialoogrondes volop in gesprek te gaan met de toekomstige gebruikers van het gebouw en de opdrachtgever. Zij konden hun concepten en ontwerpideeën aan de gebruikers voorleggen en gebruikers vragen hierop hun reactie en input te geven. Het winnende consortium van aannemersbedrijf Vaessen en bureau bos architecten heeft een unanieme voorkeur gekregen vanuit alle gebruikers en de opdrachtgever. De thema’s – samenhang, kindvriendelijkheid en stedenbouwkundige inpassing – vormden de kernelementen van het ontwerp.
Lees verder onder de foto
GEBOUW ALS ‘SOCIAL INFRASTRUCTURE’
Veel functies zijn bestemd voor kleine kinderen. De voorkeursligging op de begane grond (rechtstreekse verbinding met buiten) en tegelijk een directe toegang tot de gedeelde functies zoals sportzaal, multifunctionele ruimten, dorpshuis en bibliotheek zijn de uitgangspunten vanuit de door ICSadviseurs opgestelde vraagspecificatie en het Programma van Eisen. Daarnaast had elke gebruiker de vraag hoe ze een eigen identiteit binnen de MFA kan behouden. Tijdens de eerste interactieve sessie heeft de architect de volumes per gebouwdeel en gebruiker inzichtelijk gemaakt door ze uit te snijden in de volume blokken en op het beschikbare terrein te plaatsen. Zo ontstonden diverse, gezamenlijk uitgedachte scenario’s. Uiteindelijk heeft men voor een architectonisch concept gekozen waar de compactheid wordt gewaarborgd door de introductie van een ‘dubbel maaiveld’ – een ruime verbinding met buitenaf, die de begane grond met de eerste verdieping met een flauwe hellingshoek verbindt. Beide verdiepingen zijn intern verbonden door een dubbelhoge ruimte met een tribunetrap. De gelijkwaardigheid in de ligging van de eerste verdieping ten opzichte van de begane grond liet de grootste gebruiker RK school De Peppel een eenheid behouden in een groot volume van de MFA en toch nog een goede toegang hebben tot gedeelde functies.
Lees verder onder de foto
ZACHTE KANT
Hun eigen entree vanaf de eerste verdieping leidt naar het centrum van het gebouw, waar alle leerpleinen van onder-, midden- en bovenbouw op uitkomen. Op de begane grond liggen ruimtes van CBS de Sprankel, Hoppas kinderopvang, een sportzaal en het dorpshuis met bibliotheek. De buitentrap is uitgevoerd in beton en de zijwanden van de trap zijn van metselwerk, zodat dit onderdeel uitmaakt van het gehele gebouw. De gevellijn ter plaatse van de trap is vloeiend gemaakt zodat het gebouw het plein ‘omarmt’. Deze pleinzijde van de MFA kan worden omschreven als een ‘zachte’ kant. De grote puien ter plaatse van de multifunctionele ruimtes en het dorpshuis waarborgen de overige transparantie. Het volume van de sportzaal heeft een eigen interpretatie gekregen. De vorm van de sheddaken en vele smalle ramen zorgen dat de sportzaal aan de buitenzijde niet direct als zodanig herkenbaar is, maar een markant punt vormt voor degene die Dussen binnenrijdt en als het ware de MFA aankondigt.
Lees verder onder de foto
KINDVRIENDELIJK
De beleving van de kinderen heeft een essentiële rol gespeeld bij het ontwerpen van alle gebouwdelen. Het daglicht in de lokalen zoals vereist vanuit ‘Frisse scholen – klasse B’ is aanzienlijk. De ramen in de lokalen lopen van vloer tot plafond op 3,2 meter en versterken de verbinding tussen binnen en buiten. Zo kan een kleine gebruiker altijd naar buiten kijken, ongeacht zijn of haar lengte. Licht is belangrijk voor het welbevinden van de overige gebruikers van de MFA. De multifunctionele sportzaal heeft veel direct daglicht door op het noorden gerichte sheddaken. Een prettig binnenklimaat wordt verder versterkt door visuele verbindingen tussen de gebouwdelen. Zo ontstonden de ramen vanuit het leerplein van de bovenbouw van ‘De Peppel’ richting de gymzaal. Ruime leerpleinen bij de lokalen bieden de mogelijkheid om de onderwijsvorm aan te passen aan de behoefte van het individuele kind of een groep kinderen. Diverse opstellingen zijn mogelijk met behulp van vast en los meubilair. De leerpleinen staan in verbinding met elkaar en de andere multifunctionele ruimtes en bieden voldoende ruimte voor beweging en het uiten van allerlei creativiteit. De gekozen materialen van de gevels versmallen visueel het grote volume van het gebouw. De lichte handvormsteen met bontgekleurde afwijkingen heeft een rustieke, zachte textuur. In contrast hiermee leveren de antraciet gekleurde omlijsting van composietmateriaal met gekleurde invulling en verticale puien een speels en modern beeld op.
Op 21 september is MFA de Dussenaar officieel geopend. De gebruikers zien het gebouw als een ‘hardware’ waarin ze de komende tijd de ‘software’ kunnen bouwen. De diverse vormen van samenwerking worden continu geanalyseerd en verder ontwikkeld. Daarnaast is er plaats voor een actief verenigingsleven en de bibliotheek, die veel bijdragen leveren aan de levendigheid van de MFA.
Lees verder onder de foto
Voor meer informatie neemt u contact op met Erwin Veneklaas Slots van ICSadviseurs, 06 22 60 15 26, erwin.veneklaasslots@icsadviseurs.nl of met Alena Ulasava van bureau bos architecten via info@bureaubos.nl. Vragen over ontwerp via alena.ulasava@gmail.com. www.linkedin.com/in/alena-ulasava.