Begin 2018 had Nederland te maken met de zwaarste griepepidemie van de afgelopen vier jaar. Opvallend is dat vooral jonge kinderen griep oplopen. De gevolgen op scholen zijn merkbaar. Er zijn niet alleen lege stoeltjes in de klas, ook onderwijzend personeel moet regelmatig onder de wol blijven. In een tijd van personeelskrapte betekent dat: bij gebrek aan een ‘mees ‘of ‘juf’ een hele klas griepvrij geven.
Met name het afgelopen jaar sloeg het virus hard om zich heen. De epidemie duurde 19 weken, terwijl 9 weken het gemiddelde van de laatste jaren is. De hoogste pieken waren te vinden bij ouderen én bij jonge kinderen. Daardoor raakten ook veel leerkrachten besmet. Veel scholen moesten complete klassen naar huis sturen, omdat vervangers niet te vinden waren.
De kunst van het niezen
Het zijn vooral hoestende en niezende patiënten die voor verspreiding van het virus zorgen. Zij brengen ontelbare kleine druppeltjes met het virus in de lucht, die eenmaal ingeademd weer anderen besmetten. Goed niezen is daarom een kunst, zegt Leandra Stroosnijder van CWS, leverancier van producten en diensten in sanitaire hygiëne. “Moet je hoesten of niezen, doe het dan in de kom van je elleboog. Kan het niet anders, gebruik dan een papieren zakdoekje dat je meteen weggooit. Maar ik kan me heel goed voorstellen dat dat in het basisonderwijs heel lastig wordt. Ook omdat de handen daarna direct moeten worden gewassen. Met je handen zit je echt aan alles. Zodra je met handen na een hoest- of niesbui iets beetpakt, werk je al aan de verspreiding van het virus.”
Onzichtbare vijand
Maar hoe dan? Leandra Stroosnijder: “Eerst de handen natmaken, dan zeep opbrengen en vervolgens goed wrijven. Zonder de handen te wrijven heeft wassen weinig zin. En daarna drogen met een schone papieren of katoenen handdoek. Ook dat zorgt weer voor die wrijving.” Charlotte Vlasveld-Van Dijk van Tensen & Nolte Infectiepreventie, vult aan: “Drogen is het belangrijkste omdat virussen en bacteriën het gemakkelijkste overleven in vochtige omgevingen.” Overigens, nuanceert Leandra Stroosnijder, “van dat virus op je hand word je niet ziek. Dat gebeurt pas als het virus je lichaam binnenkomt als je bijvoorbeeld daarna een broodje eet of aan je mond zit.”
Zowel CWS als Tensen & Nolte steken daarom veel tijd in bewustwording. Een campagne in het onderwijs heeft leraren al gewezen op het belang van goede hygiëne. Charlotte Vlasveld-Van Dijk: “Het probleem speelt vooral bij kleine kinderen, die veel met virussen in aanraking komen. Ze niezen, snuiten een keer hun neus, spelen in de speeltuin of knuffelen een huisdier. Voor kinderen is dat moeilijk om te begrijpen. Voor hen is een virus echt een onzichtbare vijand.”
“Is de schoonmaker effectiever bij griep dan de huisarts?”
Onderzoek naar deurklinken en trapleuningen
In de veronderstelling dat griep ook wordt overgedragen via deurklinken, trapleuningen en andere contactoppervlakken, zette Gom Onderwijs een onderzoek op touw. Michel van den Berg, directeur van de businessunit Onderwijs van Gom: “We wilden weten: als je nu dat soort oppervlakten intensiever gaat reinigen of zelfs desinfecteren, kun je dan bijdragen aan het terugbrengen van het aantal zieke docenten en daarmee lesuitval bij een volgende griepepidemie?” Ja en nee, zeggen de deskundigen.
Charlotte Vlasveld-Van Dijk: “Het is iets dat we vaker horen, dat het griepvirus wordt overgebracht via deurklinken en trapleuningen. Maar die veronderstelling is niet helemaal terecht. Ja, een virus kan via een oppervlak worden overgebracht. Hoelang een virus blijft leven is erg afhankelijk van de omgeving, om welk virus het gaat en hoe de vochtigheid is. Je zou bij wijze van spreken dus continu deurklinken en leuningen moeten reinigen, maar je kunt nu eenmaal niet hele dagen schoonmaken.”
Lees verder onder de afbeelding
Handenwasmodule ontwikkelen
Michel van den Berg: “Als sectorspecialist willen we verder gaan dan alleen maar schoonmaak. We willen met onze dienstverlening vooral waarde toevoegen. Daarom kijken we ook naar eventuele problemen die onze klanten bezighouden. Die griepepidemie bleek zo’n probleem te zijn op scholen, met name in het basisonderwijs. Kunnen wij als specialist misschien met een oplossing komen? Ook omdat we vanuit de businessunit Zorg veel kennis hebben van infectiepreventie en zelfs een eigen kenniscentrum.”
Maar de hele dag door schoonmaken van contactvlakken is praktisch niet haalbaar en onvoldoende effectief. Andere factoren zijn in het spel, die vooral te maken hebben met gedrag en bewustzijn. Voor Michel van den Berg heeft het onderzoek waardevolle output opgeleverd. “Contactoppervlakken blijken inderdaad niet de voornaamste boosdoener te zijn. Maar we hebben zeker iets van het onderzoek geleerd; dat het heel belangrijk is dat iemand zijn handen goed wast na een niesbui. Binnen het primair onderwijs hebben we een concept, met Claire als mascotte, waarmee we kinderen bewustmaken van het belang van schoonmaak en toilethygiëne. Ik kan me voorstellen dat we binnen dit concept een extra handenwasmodule ontwikkelen. De eerste verkennende gesprekken daarover hebben we al gevoerd.”
Lees het volledige artikel op de website van GOM